مقدمه تصحیح و تحشیه جوامع احکام النجوم

کتاب جوامع احکام النّجوم اثر ابوالحسن علی ابن زید بیهقی، از کتاب های ارزشمند قرن ششم هجری است که از جهات مختلفی اهمیت دارد : از نظر محتوایی نشان دهنده اعتقادات نجومی در این دوره درباره تاثیر افلاک و کواکب در سرنوشت انسان هاست و این اعتقادات در شعر فارسی ، بویژه شعر قرن پنجم و ششم بازتاب گسترده ای دارد. از نظر واژگانی و سبک شناسی هم با توجه به اینکه این کتاب متعلّق به دوره قبل از حمله مغول است جایگاه خاصی دارد. از بسیاری منجّمان و اعلام و کتاب های نجومی در این کتاب، نام برده شده که امروزه این آثار از بین رفته اند و حتی در برخی موارد اطلاعات مربوط به آنها مختص به همین اثر است. نثر این کتاب بسیاری از ویژگی های زبانی و سبکی نثر مرسل قرن ششم هجری را داراست. این اثر ویژگی های سبکی خاصی دارد که از جمله آنها می توان به انواع تکرار ، انواع حذف ، کاربرد خاص کلمات و عبارات ، کاربرد خاص ضمایر ، و ویژگی های سبکی دیگر اشاره کرد. در این اثر علاوه بر کلمات کهن فارسی ، کلمات عربی هم به کار رفته است و حتی گاهی کلمات نادری هم وجود دارد که در فرهنگ ها کمتر به آنها اشاره شده است. نثر این کتاب با توجه به موضوع آن ، نثری منشیانه نیست. در این رساله، متن کتاب با مقابله چهار نسخه از قدیم ترین و معتبرترین نسخه های خطی این اثر تصحیح شده است که قدیم ترین نسخه، که نسخه اساس هم هست ، متعلّق به سال 800 هجری است. در قسمت مقدّمه ، علم احکام نجوم ، زندگی و آثار بیهقی ، استادان او و آثارش ، کتاب احکام نجوم و ویژگی های سبکی آن و همچنین ویژگی های رسم الخطی نسخه اساس بررسی شده است. در تعلیقات هم کلمات ، اعلام و موارد دیگری که در توضیح متن ضروری بوده است ، توضیح داده شده و در پایان فهرست های متعددی از اعلام ، مکانها ، کتب ، و اصطلاحات نجومی ارائه شده است.